kutubhona

қилган мана шу муаммони ҳал қилиш борасида ўзига хос йўл тута бошлади.
Исломда эса ишчилар муаммоси деган нарса бўлмайди. Зеро Исломий Уммат ишчилар синфи ва капиталистлар ёки деҳқонлар ва катта ер эгалари ва ҳоказо табақаларга бўлинмайди. Бутун масала ёлланма ишчига тааллуқли бўлади. Мутахассислар ва усталар каби ишга ёлланиш бўладими ёки бошқа ёлланма ишчилар каби фақат кучидан фойдаланиш учун ёллаш бўладими, шахслар ёки жамоатлар қўлида ёки давлатга ёлланиб ишлаш бўладими, хос ёлланма ишчи ёки муштарак ёлланма ишчи бўладими, ҳеч фарқсиз, буларнинг ҳаммаси ёлланма ишчидир. Бундай ишчига оид ҳукмлар аниқ баён қилинди. Масалан маълум иш ҳақига келишилган бўлса ёлланма ишчилар ижара муддати давомида шу иш ҳақига ҳақли бўладилар. Улар ижара муддати битгач ўзларини ёллаган кишидан ажраб кетишлари мумкин. У билан келишолмай қолишса бунда ажр мислни белгилаш учун билим, тажрибаси бор кишиларга мурожаат қилинади. Бундай билимли кишиларни икки тарафнинг ўзи танлайди. Иккала тараф танлашда келишолмай қолса ҳоким танлайди ва ана шу билим, тажрибали кишилар айтган нарсани иккала тарафга мажбуран юклайди. Аммо ҳоким томонидан муайян иш ҳақини белгилаб қўйиш – товарларга нархни белгилаб қўйиш жоиз бўлмаганидек – жоиз бўлмайди. Чунки иш ҳақи манфаат нархидир. Нарх эса товар нархидир. Товар нархини бозор табиий белгилаганидек, ёлланма ишчилар манфаатлари бозорида ҳам бу манфаатларни ишчиларга бўлган эҳтиёж белгилайди. Бироқ давлат ишчиларга иш ўринларини муҳайё қилиб бериши лозим:

«الإِمَامُ رَاعٍ وَهُوَ مَسْؤُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ»

«Имом раҳбардир ва у ўз раиятидан масъулдир». Бухорий ривояти. Давлат зиммасидаги яна бир вазифа иш эгаларининг ишчиларга қиладиган зулмига барҳам беришдир. Чунки зулмни йўқ қилишга қодир бўла туриб унга индамай туравериш ҳаром ва катта гуноҳдир. Давлат агар лоқайдлик қилиб зулмга барҳам бермаса ёки ўзи ёлланма ишчиларга зулм қилса бунинг учун давлатни муҳосаба қилиш ва зулмни йўқ қилишга ҳаракат қилиш бутун Умматга вожиб бўлиб қолади. Маҳкаматул мазолим бу зулмни кўриб чиқиши ва уни мазлумлардан олиб ташлаши лозим. Маҳкаманинг бу